Strategische risico’s
In deze paragraaf vindt u een beknopte omschrijving van de gedeelde key risks voor 2023. Daarnaast leest u wat per risico (op hoofdlijnen) de beheersingsstrategie en de interne beheersmaatregelen zijn. De strategische risico’s hebben wij hieronder uitgebreid beschreven, de toelichting op de overige risico’s houden we beperkt.
Informatiehuishouding en -beveiliging
Risico
Het risico dat door een niet op orde en onvoldoende beveiligde informatiehuishouding onjuiste, ongewenste, niet gevalideerde, en/of verouderde informatie zowel intern gebruikt als extern gedeeld wordt. Op basis van deze informatie kunnen foutieve beslissingen genomen worden, is kwaliteit niet geborgd, wordt niet voldaan aan wet- en regelgeving, kunnen boetes worden opgelegd en/of reputatieschade ontstaan. Daarnaast loopt het Loodswezen risico dat het slachtoffer wordt van een cyberaanval en/of -incident.
Beheersingsstrategie
Nederlands Loodswezen zet hoogwaardige soft- en hardware in waarmee de loods aan boord maximaal ondersteund wordt in zijn beroepsuitoefening en optimaal informatie uitwisselt met de keten. Nederlands Loodswezen ontwikkelt en implementeert beleid en procedures voor informatiebeveiliging en -beheer om een bestendige informatiehuishouding te waarborgen.
Beheersmaatregelen
Informatiebeveiliging is onderdeel van de ICT-strategie met daarbij een voorname rol voor de Chief Information Security Officer Functionaris Gegevensbescherming en de stuurgroep informatievoorziening. In 2022 heeft de eerste uitgebreide security assessment met penetratie hacktest en social engineering onderzoek plaatsgevonden. Dit onderzoek wordt minimaal jaarlijks herhaald. Er is een proces voor het melden en registreren van IT-gerelateerde beveiligingsincidenten geïmplementeerd. Verder heeft het Loodswezen een cyber risk-verzekering, die niet alleen een financiële compensatie biedt maar ook ondersteuning in het crisismanagement bij een cybercrime.
Ter verbetering van de informatiehuishouding zijn documenten gecategoriseerd en wordt documentmanagement verder doorontwikkeld door het invoeren van een documentmanagementsysteem. De voor de loodsen ondersteunende processen aan de wal zijn voorzien van moderne IT-middelen.
Beschikbaarheid voldoende gekwalificeerde mensen
Risico
Het risico dat het Loodswezen structureel niet over de benodigde medewerkers en loodsen beschikt in aantal en met de juiste competenties, afgestemd op de huidige en toekomstige inrichting van de organisatie, processen en cultuur.
Beheersingsstrategie
Nederlands Loodswezen positioneert zich als aantrekkelijke organisatie in de maritieme sector door het hanteren van goede arbeidsvoorwaarden, zorgen voor goede arbeidsomstandigheden en door maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Nederlands Loodswezen is actief in arbeidsmarktcommunicatie om zo voldoende instroom te garanderen.
Beheersmaatregelen
Het organiseren van wervingscampagnes en het voeren van een actief promotiebeleid. Daarnaast onderhouden we contacten met zeevaartscholen en onderzoeken we hoe loodsenorganisaties in het buitenland hun instroom borgen. Met regelmaat voeren we medewerkers- en
Loodsentevredenheidsonderzoeken uit. In ontwikkeling zijn onder andere het opstellen van duurzaam inzetbaarheids- en communicatiebeleid. Daarnaast wordt het beleid voor het maatschappelijk verantwoord ondernemen verder uitgerold. Het Instellingsbestuur van de opleiding tot registerloods (OTR:MMP) heeft voor voldoende instroom van studenten een aantal additionele maatregelen genomen door de speciaal hiervoor aangetrokken functionaris bij de Nederlandse Loodsencorporatie (NLc), de beleidsmedewerker staf en organisatie.
Het Loodswezen brengt de eisen van toekomstige bedrijfsprocessen in kaart en stemt de benodigde competenties en het personeelsbeleid daarop af.
Betrokkenheid bij eigen organisatie
Risico
Het risico van afnemende betrokkenheid van de loodsen bij de besturing, besluitvorming en uitvoering van taken binnen de eigen organisatie, waardoor kwaliteit en continuïteit van de loodsdienstverlening onder druk komt te staan.
Beheersingsstrategie
Het Loodswezen voert een actief beleid om de betrokkenheid en participatie van loodsen op peil te houden en verder uit te bouwen. Loodsen worden gestimuleerd om naast het loodsen van schepen ook andere taken binnen de organisatie uit te voeren en zich verder te ontwikkelen.
Beheersmaatregelen
Actief beleid voeren voor de doorstroom van loodsen in nevenfuncties. Het inzetten van communicatiemiddelen om de participatie aan vergaderingen te vergroten. Verder worden er rondetafelgesprekken gehouden. Voor nieuwe bestuurders is een door de Algemene Raad vastgestelde bestuurderscursus ontwikkeld.
Innovatie en verduurzaming
Risico
Het risico dat niet tijdig kan worden ingespeeld op maritieme innovatieve ontwikkelingen en de mogelijke effecten daarvan op de loodsdienstverlening. Het risico dat het Loodswezen niet tijdig anticipeert en innoveert om de verduurzamingsdoelstellingen en/of -eisen te realiseren.
Beheersingsstrategie
Nederlands Loodswezen is een loodsdienst die wereldwijd vooroploopt in kwaliteit en veiligheid van dienstverlening en daarvoor benodigde innovaties. Nederlands Loodswezen neemt een actieve rol in relevante ontwikkelingen binnen het maritieme domein en houdt oog voor de vertaling naar praktische bruikbaarheid. Hierbij wordt ook rekening gehouden met een zo laag mogelijke belasting van het milieu.
Beheersmaatregelen
In het jaarplan is een doelstelling geformuleerd om innovatieve projecten voor de beloodsingsvloot uit te voeren. Samen met partners nemen we aan deze innovatieve projecten deel. Met kennisinstituten zoeken we samenwerking bij de optimalisatie van het onderhoud aan vaartuigen. Daarnaast wordt voor de toekomstige vloot ingezet op de verdere ontwikkeling van schepen met een lagere belasting van het milieu. Ten behoeve hiervan zijn in de meerjarenbegroting ook extra financiële middelen opgenomen.
Voor de research en development van het loodsenberoep op de middellange en lange termijn wordt door de NLc een programma opgestart. Hiervoor is extra capaciteit en budget in de meerjarenbegroting opgenomen.
Politieke en bestuurlijke omgeving
Risico
Het risico dat binnen de politieke en bestuurlijke omgeving onvoldoende nautische kennis en begrip van het maritieme speelveld aanwezig is, waardoor beleidskeuzes worden gemaakt die onvoorziene effecten hebben op de continuïteit en kwaliteit van de organisatie en de loodsdienstverlening.
Beheersingsstrategie
Nederlands Loodswezen draagt bij aan de totstandkoming van (inter)nationaal nautisch beleid en brengt het belang van het loodsen van zeeschepen bij politiek en beleidsbepalers onder de aandacht.
Beheersmaatregelen
Het voeren van een actieve dialoog met beleidsmakers en bestuurders op zowel (inter)nationaal niveau als regionaal niveau, zoals bijvoorbeeld met beleidsmakers en bestuurders van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat, ACM en havenmeesters. Daarnaast geeft de strategische netwerkanalyse inzicht in de te bespreken onderwerpen met de diverse stakeholders.
Financiele wendbaarheid
Risico
Het risico dat de inkomsten van het Loodswezen dalen door een snel veranderende vraag naar loodsdiensten of doordat er vanwege een price cap een korting in het tarief wordt opgelegd. Hierdoor is beheersing van de kosten door besparingen of efficiencymaatregelen nodig. Dit kan ook leiden tot noodzakelijke aanpassingen in de dienstverlening.
Beheersingsstrategie
Nederlands Loodswezen zorgt voor een organisatie die wendbaar kan zijn door het inspelen op een snel veranderende vraag of opgelegde korting. Uitgangspunt hierbij is dat het veiligheidsniveau niet wordt aangetast en de kwaliteit van de dienstverlening zo min mogelijk wordt aangetast.
Beheersmaatregelen
Het vergroten van de flexibele schil in inzet van mensen en materieel, meer focus op fasering van de investeringen in de vloot, alsook het ontwikkelen van een strategische personeelsplanning. Verder een beter inzicht krijgen in de vraag naar loodsdiensten door het optimaliseren van juistheid en frequentie van reizenramingen. En tot slot de samenwerking met ketenpartners in de haven optimaliseren.
Concreet plan opstellen voor vergroten wendbaarheid, zowel in financiële als operationele zin met scenario’s.
Operationele risico’s
Nederlands Loodswezen heeft de risico’s van het operationele proces die de veiligheid betreffen van mens en milieu en de arbeidsomstandigheden geïnventariseerd. Ook zijn er maatregelen getroffen om de kans op een incident, ongeval en schade te verkleinen. Belangrijke instrumenten om deze operationele risico’s in kaart te brengen, zijn de kwaliteitsmanagementsystemen ISPO, ISO en ISM.
Bij operationele risico’s denken wij in eerste instantie aan risico’s op het water. De grootste operationele risico’s voor Nederlands Loodswezen zijn incidenten op het water waarbij mensen en beloodsingsmiddelen betrokken zijn. Het embarkeren en debarkeren van een loods op volle zee is een belangrijk operationeel risicomoment dat bij Nederlands Loodswezen de volledige aandacht heeft.
Wij hebben een proces waarbij incidenten worden geregistreerd en de oorzaken in kaart worden gebracht, om hiervan te leren en maatregelen te nemen om herhaling van een incident te voorkomen. Kwalitatief hoogwaardige beloodsingsmiddelen met voldoende gekwalificeerd en getraind personeel zijn daarbij onontbeerlijk.
Incidenten waarbij een loods tijdens de uitoefening van zijn beroep is betrokken, beschouwen we niet als een operationele risico’s voor Nederlands Loodswezen B.V. De registerloods is immers een zelfstandig beroepsoefenaar en is niet in dienst bij een entiteit binnen Nederlands Loodswezen of daarbuiten. Dit laat onverlet dat het varen met zeeschepen in drukbevaren vaarwateren altijd risico’s met zich meebrengt. De risicobeheersmaatregelen die hiervoor worden genomen, liggen bij de bevoegde autoriteit. Het verplicht aan boord zetten van een goed opgeleide registerloods is een maatregel om dit risico te beheersen.
In 2023 zijn op operationeel gebied een aantal incidenten voorgevallen.
Incidenten
Voor het eerst sinds 1988 kreeg Nederlands Loodswezen te maken met een noodlottig ongeval, waarbij een van onze stuurmannen om het leven kwam. De onderzoeken van het Openbaar Ministerie en de Onderzoeksraad voor de Veiligheid lopen nog. Het interne onderzoek naar het ongeval is afgerond.
Begin juli liep de tender ‘Lacerta’ aanzienlijke schade op tijdens het afhalen van een loods bij zeer slechte weersomstandigheden. Daarbij vielen gelukkig geen gewonden.
Eind november kreeg de ‘Perseus’ op de Noordzee te maken met een totale black-out waarna het schip een aantal uren stuurloos was. De kustwacht, de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) en Multraship schoten te hulp en brachten de bemanning en het schip veilig naar de wal.